ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΣΧΗΜΑΤΙΖΕΤΑΙ ΕΝΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ;
Ηφαίστειο
είναι η ανοιχτή δίοδος στο εσωτερικό της Γης (ή άλλου γεωειδούς
ουράνιου σώματος) που επιτρέπει την εκροή ή έκρηξη ρευστών πετρωμάτων και
αερίων από το εσωτερικό στην επιφάνεια της γης με τη μορφή λάβας. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται
ένα βουνό, το οποίο και ονομάζουμε ηφαίστειο στην καθημερινή μας ζωή. Τα
ηφαίστεια δημιουργούνται στα σημεία σύγκρουσης λιθοσφαιρικών πλακών. Η λάβα,
που είναι λιγότερο συμπαγής και περισσότερο ρευστή από τα γύρω πετρώματα, βρίσκει
διέξοδο.
(Πηγή: http://ifestia.blogspot.gr/)
Η ΔΟΜΗ ΕΝΟΣ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟΥ
1. Ηφαιστειακή περιοχή:
πρόκειται για την περιοχή γύρω από το κυρίως ηφαίστειο και σε ακτίνα περίπου 2
χιλιομέτρων. Χαρακτηριστικό της ηφαιστειακής περιοχής είναι η σύσταση των
πετρωμάτων της , που ονομάζονται ηφαιστειακά πετρώματα και αποτελούνται κυρίως
από ασβεσταλκαλικά (πλούσια σε ασβέστιο), αλκαλικά (πλούσια σε νάτριο) και
καλιούχα (πλούσια σε κάλιο) πετρώματα.
2. Κρατήρας: είναι το
κεντρικό σημείο του ηφαιστειακού σχηματισμού, απ' όπου εξέρχονται τα
ηφαιστειακά αναβλήματα, σε υγρή, στερεή ή αέρια μορφή. Οι κρατήρες των
ηφαιστείων δεν είναι πάντοτε όμοιοι μεταξύ τους.
(Πηγή: http://ifestia.blogspot.gr/)
ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΕΚΡΗΞΗ ΕΝΟΣ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟΥ
Η διαδικασία σχηματισμού ενός
ηφαιστείου ξεκινά όταν όγκοι λάβας, σαν «τεράστιες μπάλες», ανοίγουν δίοδο ανάμεσα
στα πετρώματα, όταν δεν περνούν μέσα από τα ήδη υπάρχοντα ρήγματα. Η άνοδος του
ρευστού υλικού μπορεί να διαρκέσει χρόνια. Όταν όμως προϋπάρχει μια δίοδος, για
παράδειγμα αν μιλάμε για ένα ηφαίστειο που έχει ήδη εκραγεί στο παρελθόν, η
άνοδος της λάβας συντελείται με ταχύτητα ενός μέτρου ανά δευτερόλεπτο.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η
λάβα δε φτάνει κατευθείαν στην επιφάνεια, αλλά συγκεντρώνεται πρώτα στη
δεξαμενή του ηφαιστείου, διότι κατά την άνοδο χάνει θερμότητα, γίνεται
περισσότερο συμπαγής και ρέει πιο αργά. Εξάλλου, συχνά συναντά πετρώματα με την
ίδια πυκνότητα, που τείνουν να τη στεγανοποιήσουν και να μη την αφήσουν να
ανέβει σε μεγαλύτερο ύψος. Έτσι η έκρηξη
συντελείται όταν στη δεξαμενή συγκεντρώνεται με την πάροδο του χρόνου μια
ποσότητα λάβας τόσο μεγάλη, ώστε τα συσσωρευμένα αέρια, ασκώντας πίεση, να
προκαλέσουν αναπήδηση και εκτίναξη της λάβας πάνω από την επιφάνεια της γης.
Όταν πλησιάζει η στιγμή της
έκρηξης ενός ηφαιστείου, αυτό συνήθως γίνεται αντιληπτό από μικρούς σεισμούς
που προκαλούνται από την πίεση των αερίων στα τοιχώματα του κρατήρα.
(Πηγή: http://ifestia.blogspot.gr/)
(Πηγή: http://ifestia.blogspot.gr/)
ΤΥΠΟΙ ΗΦΑΙΣΤΕΙΩΝ
Ανάλογα με τη δράση, διακρίνουμε τα ηφαίστεια σε ενεργά και εσβεσμένα ηφαίστεια. Τα ηφαίστεια που δρουν σήμερα ή έχουν δράσει
στο παρελθόν, έστω και μία μόνο φορά, τα ονομάζουμε ενεργά ηφαίστεια. Αντίθετα
εκείνα που δεν έχουν δράσει ποτέ και σήμερα και στο παρελθόν (ιστορικοί
χρόνοι), τα ονομάζουμε εσβεσμένα (Πόρος, Μήλος, Κίμωλος, Αίγινα, Σουσάκι κ.ά.).
Σήμερα ο άνθρωπος με τις
περιορισμένες γνώσεις του για το υπέδαφος και με τα φτωχά τεχνικά μέσα που έχει
στη διάθεσή του, δεν είναι σε θέση να γνωρίσει και να προβλέψει μία ηφαιστειακή
δράση ή να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ένα συγκεκριμένο ηφαίστειο δε θα
ξαναλειτουργήσει ποτέ.
Μεταξύ των ενεργών και των
εσβεσμένων ηφαιστείων διακρίνουμε μια ενδιάμεση μορφή, κατά την οποία ένα
ηφαίστειο δε βρίσκεται ούτε σε κατάσταση ενέργειας, αλλά ούτε σε τέλεια ηρεμία.
Στην περίπτωση αυτή από το ηφαίστειο βγαίνουν συνεχώς ατμοί και αέρια από τον
κρατήρα του ή ακόμα και από ρωγμές του εδάφους σε πολλές ηφαιστειογενείς
περιοχές.
Τέλος, ανάλογα με την εκρηκτική δράση, τη μορφή και τη σύστασή τους, τα διακρίνουμε σε κώνο σκωριών, ασπιδόμορφο ηφαίστειο
και στρωματοηφαίστειο.
(Πηγή: http://ifestia.blogspot.gr/)
ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΣΕΙΣΜΩΝ
Σύμφωνα με έρευνα του
πανεπιστημίου της Οξφόρδης, οι σεισμοί μπορούν να πυροδοτήσουν τις εκρήξεις των
ηφαιστείων «κουνώντας το υπόγειο μάγμα σαν μπουκάλι σαμπάνιας μέχρι να πεταχτεί
ο φελλός». Η σύνδεση ανάμεσα σε ηφαιστειακές εκρήξεις και πρόκληση σεισμικών
φαινομένων ήταν γνωστή εδώ και χρόνια, αλλά η νέα έρευνα έρχεται να
επιβεβαιώσει και να πάει τα δεδομένα ένα βήμα παρακάτω.
Η έρευνα δείχνει ότι τα ηφαίστεια
εκρήγνυνται μέχρι τέσσερις φορές συχνότερα μετά από ένα μεγάλο σεισμό, σε σχέση
με τη μη ύπαρξη σεισμικής διέγερσης. Οι επιπτώσεις ενός σεισμού μπορούν να
γίνουν αντιληπτές εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από το επίκεντρό του και είναι
αρκετά ισχυρές για να ξυπνήσουν τα εσβεσμένα ηφαίστεια. Παρόλα αυτά, μπορεί να
χρειαστεί πολύς καιρός μετά την αρχική πυροδότηση γι’ αυτό το υπόγειο «κούνημα
της σαμπάνιας», μέχρι ο λιωμένος βράχος (λάβα) να αποκτήσει αρκετή πίεση για να
εκραγεί.
Η έρευνα επισημαίνει ότι όλοι οι
μεγάλοι σεισμοί δεν πυροδοτούν κατ’ ανάγκην και μια ηφαιστειακή έκρηξη. Όταν
όμως σε μια ευρύτερη περιοχή υπάρχει τόσο ένα ηφαίστειο, όσο και συχνή σεισμική
δραστηριότητα, τότε είναι πολύ πιθανό το ένα φαινόμενο να οδηγήσει στο άλλο
μέσα σε διάστημα αρκετών μηνών. Ένας μεγάλος σεισμός ταρακουνά τα έγκατα της
Γης με ενέργεια εκατομμυρίων πυρηνικών βομβών, πράγμα που αναδεύει το μάγμα κάτω
από τα ανενεργά ηφαίστεια. Την ισχύ των σεισμών την μετράμε με την κλίμακα
Ρίχτερ.
(Πηγή: http://ifestia.blogspot.gr/)
