Μεθοδολογία Παιδαγωγικού Υλικού

«Σεισμοί και Ηφαίστεια στην Ελλάδα»

Το παιδαγωγικό υλικό της παρούσης εργασίας, σχεδιάσθηκε με βάση τη φιλοσοφική και παιδαγωγική θεώρηση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και τις αρχές της εκπαίδευσης για την αειφόρο ανάπτυξη.

Το υλικό αναμένεται να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές:

• να βελτιώσουν τις γνώσεις τους σε σχέση με τα γεωλογικά φαινόμενα και την επίδρασή τους στη ζωή, τον πολιτισμό, την ιστορία και τη διαμόρφωση της επιφάνειας της γης και κυρίως της Ελλάδας,
• να κατανοήσουν και να εξοικειωθούν με τις έννοιες των φυσικών φαινομένων, (κυρίως σεισμού και ηφαιστειακών εκρήξεων) των καταστροφών και των επιπτώσεών τους, 
• επίσης σκοπός του παρόντος παιδαγωγικού υλικού είναι η εκπαίδευση στις ενδεδειγμένες πρακτικές για την αντίδραση σε περίπτωση εκδήλωσης γεωλογικών συμβάντων καθώς και η ανάπτυξη ικανότητας για λήψη μέτρων πρόληψης και αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών στο σχολικό αλλά και στο οικογενειακό περιβάλλον.

Ο εκπαιδευτικός μπορεί να επιλέξει ή να τροποποιήσει δραστηριότητες ή φύλλα εργασίας ανάλογα με τη βαθμίδα εκπαίδευσης (Γυμνάσιο ή Λύκειο) και το συνολικό χρόνο που διαθέτει σε κάθε δραστηριότητα.

Οι δραστηριότητες μπορούν να χρησιμοποιηθούν στα πλαίσια προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (15-18 δίωρα ανά διδακτικό έτος), στα πλαίσια των Βιωματικών Δράσεων (μέθοδος project) στο Γυμνάσιο (περίπου 8-12 διδακτικές ώρες ανά τρίμηνο) ή σε δράσεις στο πεδίο.

Στο σχεδιασμό του παρόντος εκπαιδευτικού υλικού, χρησιμοποιούνται μέθοδοι όπως:

• οι πειραματικές μέθοδοι, 
• η συζήτηση, 
• η διάλεξη, 
• η αντιπαράθεση απόψεων, 
• οι μελέτες περίπτωσης, 
• ο καταιγισμός ιδεών, 
• η επισκόπηση ιδεών, 
• το πείραμα, 
• η καθοδηγούμενη περιβαλλοντική ερμηνεία, 
• η χαρτογράφηση εννοιών, 
• η δραματοποίηση, 
• η μελέτη στο πεδίο, 
• η ιστοριογραμμή, 
• τα παιχνίδια προσομοίωσης, 
• τα παιχνίδια ρόλων κλπ.

Το παιδαγωγικό υλικό με τίτλο «Σεισμοί και Ηφαίστεια στην Ελλάδα» σχεδιάστηκε με βάση τους παρακάτω στόχους:

• Κατανόηση βασικών εννοιών που συνδέονται με τη σεισμική και ηφαιστειακή δραστηριότητα καθώς και με την κίνηση των λιθοσφαιρικών πλακών.
• Σύνδεση των γνώσεων του σχολείου με την περιοχή στην οποία βρίσκεται το σχολείο.
• Κατανόηση της επίδρασης της γεωτεκτονικής δραστηριότητας στο ανάγλυφο της επιφάνειας της γης αλλά και στη ζωή των ανθρώπων καθώς και στις οικονομικές και κοινωνικές τους δραστηριότητες.
• Κατανόηση της σχέσης αλληλεπίδρασης του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον.
• Κατανόηση της συσχέτισης αρχών και εννοιών των φυσικών επιστημών με την καθημερινή πραγματικότητα.
• Αντίληψη της πολυπλοκότητας της αλληλεπίδρασης των γήινων συστημάτων μεταξύ τους (ατμόσφαιρα, υδρόσφαιρα, βιόσφαιρα και λιθόσφαιρα).
• Δυνατότητα συσχέτισης του παράγοντα των γεωτεκτονικών δραστηριοτήτων με τις ανθρώπινες δραστηριότητες.
• Ανάπτυξη ερευνητικής διάθεσης, κριτικής και δημιουργικής σκέψης και υπεύθυνης-ώριμης στάσης απέναντι στα φυσικά φαινόμενα και τις καταστροφές που μπορεί να προκαλέσουν.
• Καλλιέργεια ικανότητας λήψης αποφάσεων.
• Ανάπτυξη πνεύματος συνεργασίας, υπευθυνότητας και επικοινωνίας στην ομάδα.
• Βιωματική εμπειρία στο περιβάλλον.
• Ανάπτυξη δεξιοτήτων παρατήρησης, καταγραφής και επεξεργασίας πληροφοριών.
• Έκφραση της καλλιτεχνικής δημιουργίας.
• Ανάπτυξη κριτικής σκέψης και αντίληψη προσωπικής ευθύνης απέναντι στην αντιμετώπιση και στη μείωση των επιπτώσεων από φυσικές καταστροφές.
• Τροποποίηση συμπεριφοράς και ανάληψη δράσεων στη σχολική κοινότητα όσον αφορά την αντιμετώπιση επικίνδυνων φυσικών φαινομένων.
• Ενίσχυση της συζήτησης και της διαπραγματευτικής ικανότητας.
• Άσκηση στην ορθή χρήση της τεχνολογίας.

Λόγοι για τους οποίους επιλέχθηκε το συγκεκριμένο θέμα:

Η Ελλάδα είναι η πρώτη σε σεισμική δραστηριότητα χώρα στην Ευρώπη και η έκτη σε όλο τον κόσμο. Ως εκ τούτου είναι ανάγκη και υποχρέωση, η ενημέρωση του μαθητικού δυναμικού αλλά και των εκπαιδευτικών της χώρας τόσο για τα ίδια τα γεωτεκτονικά φαινόμενα όσο και για τους κινδύνους που προκύπτουν από αυτά καθώς και για τα μέτρα προφύλαξης που πρέπει να λαμβάνονται.Το θέμα επίσης επιλέχθηκε γιατί οι σεισμοί και οι ηφαιστειακές εκρήξεις είναι φαινόμενα τα οποία εντυπωσιάζουν τα παιδιά όλων των ηλικιών και τους προξενούν το ενδιαφέρον καθώς εμπεριέχουν και τον κίνδυνο της καταστροφής. Υπάρχει συνάφεια με το γνωστικό αντικείμενο της Γεωλογίας-Γεωγραφίας της Α’ και της Β’ Γυμνασίου στις ενότητες Β’ και ενότητας 2 στα αντίστοιχα διδακτικά εγχειρίδια καθώς και με το μάθημα 9.3. του βιβλίου της Οικιακής Οικονομίας της Β’ Γυμνασίου. Επίσης φυσικές καταστροφές περιγράφονται στα ομηρικά έπη τα οποία οι μαθητές διδάσκονται στις δύο πρώτες τάξεις του Γυμνασίου. Το θέμα «Σεισμοί και Ηφαίστεια στην Ελλάδα συγκεντρώνει πλούσια βιβλιογραφία, αξιόπιστες διαδικτυακές πηγές, δυνατότητα ανάπτυξης εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, δυνατότητα σχετικών επισκέψεων για παρατήρηση σε κάθε περιοχή της σεισμογενούς μας Ελλάδας από το Βορρά και από το Γεωπάρκο Τηθύος μέχρι τα Γεωπάρκα Σητείας και Ψηλορείτη στην Κρήτη, από τα εντυπωσιακά ρήγματα των νησιών του Ιονίου Πελάγους μέχρι τα ηφαίστεια της Κω και της Νισύρου, σχεδόν κάθε γωνιά της Ελλάδας αποτελεί ένα εντυπωσιακό γεώτοπο που προσφέρεται για παρατήρηση και για μελέτη πεδίου.

  Άννα Σαμαρά